Rodzaje listów przewozowych

Wysyłka międzynarodowa nie raz wiąże się z dodatkowymi procedurami lub dokumentacją. Najważniejszym dokumentami niezbędnym przy każdym rodzaju wysyłek jest list przewozowy, jednak w paczkach międzynarodowych zwłaszcza do krajów nienależących do Unii Europejskiej różnią się one między sobą. Należy zwrócić szczególną uwagę, jaki rodzaj listu przewozowego konieczny jest przy danej wysyłce. W tym tekście scharakteryzowane zostaną poszczególne listy przewozowe pod kątem odpraw celnych.

Drogowy list przewozowy – transport drogowy

Transport odbywa się wg konwencji międzynarodowej (convention on the Contract for the International Carriage of Goods by Road) – konwencja podpisana w 1956 r. w Genewie. Jest to podstawowy dokument prawny regulujący przepisy w zakresie międzynarodowego transportu rzeczy. Konwencja ta reguluje przewóz towarów, prawa i obowiązki przewoźnika, zasady postępowania przy reklamacjach.

Artykuł 5 konwencji wyjaśnia nam ile egzemplarzy winna zwierać CMR-ka.

1) List przewozowy wystawia się w trzech oryginalnych egzemplarzach, podpisanych przez nadawcę i przez przewoźnika, przy czym podpisy te mogą być wydrukowane lub też zastąpione przez stemple nadawcy i przewoźnika, jeżeli pozwala na to ustawodawstwo kraju, w którym wystawiono list przewozowy. Pierwszy egzemplarz wręcza się nadawcy, drugi towarzyszy przesyłce, a trzeci zatrzymuje przewoźnik.
2) Jeżeli przeznaczony do przewozu towar ma być ładowany na różne pojazdy lub jeżeli chodzi o różne rodzaje towarów albo o oddzielne partie, nadawca lub przewoźnik ma prawo wymagać wystawienia tylu listów przewozowych, ile pojazdów należy użyć lub ile jest rodzajów bądź partii towarów.

Artykuł 6 1. List przewozowy powinien zawierać następujące dane:

a) miejsce i datę jego wystawienia;
b) nazwisko (nazwę) i adres nadawcy;
c) nazwisko (nazwę) i adres przewoźnika;
d) miejsce i datę przyjęcia towaru do przewozu oraz przewidziane miejsce jego wydania;
e) nazwisko (nazwę) i adres odbiorcy;
f) powszechnie używane określenie rodzaju towaru oraz sposób opakowania, a dla towarów niebezpiecznych ich ogólnie uznane określenie;
g) ilość sztuk, ich cechy i numery;
h) wagę brutto lub inaczej wyrażoną ilość towaru;
i) koszty związane z przewozem (przewoźne, koszty dodatkowe, należności celne i inne koszty powstałe od chwili zawarcia umowy do chwili dostawy);
j) instrukcje niezbędne do załatwienia formalności celnych i innych;
k) oświadczenie, że przewóz, bez względu na jakąkolwiek przeciwną klauzulę, podlega przepisom niniejszej Konwencji.

Przykładowy list CMR

Najczęstsze błędy na liście przewozowym

Tutaj na chwilę chciałbym zaznaczyć, jak bardzo ważne jest wystawienie poprawnie listu przewozowego. Na co dzień w praktyce spotykam się z niedbałością przy wypełnianiu listów przewozowych. Do najczęściej spotykanych błędów należą błędy związane z wagą brutto towaru. Zazwyczaj jest ona inna niż ujęta w liście pakunkowym czy na fakturze. Z punktu widzenia odprawy celnej czy to w wywozie, czy imporcie waga brutto towaru powinna być taka sama jak w pozostałych dokumentach towarzyszących przesyłce, czyli: fakturze handlowej, czy pro formie lub liście pakunkowym.

Problem pojawia się w momencie braku komunikatu IE599 i zbierania dokumentów alternatywnych pojawiają się rozbieżności w dokumentach. Urząd rozpatrując wniosek może poprosić eksportera o wyjaśnienia zaistniałej sytuacji. Ważną kwestią jest też podpisanie przez odbiorcę przyjęcia towaru w polu 24 CMR. W tym polu powinna widnieć data przyjęcia oraz czytelny podpis, oraz pieczątka firmy. Często jednak dochodzi do sytuacji gdzie, jest tylko parafka osoby przyjmującej przesyłkę. Dlatego sugeruję zwrócić uwagę wszystkim przy wypełnianiu listu przewozowego CMR.

Konosament – Bill of lading – morski list przewozowy – transport morski

W transporcie morskim takim listem przewozowym jest konosament morski zwany bill of lading. Konosament lub B/L — można powiedzieć, iż jest to świadectwo ładunkowe, które potwierdza odbiór określonego ładunku na statek. Jednocześnie nakazuje przewoźnika do wydania ładunku w porcie przeznaczenia posiadaczowi konosamentu. Dokument ten jest wystawiony przez przewoźnika albo w jego imieniu przez kapitana statku lub inną osobę.

Jakie informacje powinny być ujęte na konosamencie?

Importując towary / przesyłki z krajów trzeciego świata, drogą morską w dokumencie B/L muszą znaleźć się podstawowe informacje, takie jak:

• Dane odbiorcy — czyli tak zwany “Consignee”.
• Dane firmy dokonującej załadunku w kraju trzecim, czyli “Shipper”.
• Waga, ilość towaru (paczek, kartonów), objętość.
• Numer kontenera.
• Numer pieczęci.
• Numer listu przewozowego.
• Nazwa statku.
• Port załadunku i wyładunku.
• Miejsce i data wystawienia.

To właśnie konosament pozwala na odebranie ładunku, jaki znajduje się na statku.

Konosament nie płynie nigdy z towarem. Obieg tego dokumentu wygląda zazwyczaj standardowo następująco:

• Spedytor wystawia konosament.
• Następnie jest on wysłany do załadowcy, czyli nadawcy.
• Gdy płatność za towar jest uregulowana, to nadawca przesyła go kupującemu.
• Odbiorca – kupujący, posiadając oryginał konosamentu powinien go przekazać do biura spedytora w miejscu przeznaczenia, czyli w porcie.
• Po przedstawieniu w porcie można odebrać towar.

Warto również zaznaczyć, że B/L jest potrzebny do dokonania odprawy celnej. Poza tym dane na B/L takie jak waga, objętość, ilość paczek itp. muszą się zgadzać z danymi podanymi na Packing List.

Na konosamencie są też powołane informacje istotne przy ustalaniu wartości celnej towaru, między innymi kto płaci za transport.

List przewozowy CIM – transport kolejowy

List CIM stanowi potwierdzenie zawarcia umowy przewozu towarów pomiędzy przewoźnikami kolejowymi a ich klientami. CIM wystawiany jest w momencie rozpoczęcia przewozu i zachowuje ważność aż do chwili dostarczenia towarów do stacji docelowej. Obowiązek wypełnienia dokumentu spoczywa zarówno na nadawcy, jak i na przewoźniku.

Jednakże brak, nieprawidłowości lub utrata listu przewozowego nie powodują nieważności umowy przewozu. Pierwszą część pół listu (od 1 do 30) wypełnia nadawca, o ile przewoźnik i nadawca nie uzgodnią inaczej. List przewozowy CIM powinien wskazać miejsce wydania oraz miejsce przejęcia towaru. Zarówno w polu miejsca wydania, jak i załadunku towaru wpisuje się znormalizowane oznaczenia stacji. Dane stacji powinny być uzupełnione danymi podanymi w wykazie DIUM (ang.: Distancier International Uniforme Marchandises).

Uproszczenie procedur transportu towarów

W celu uproszczenia procedur towarzyszących transportowi towarów, w dokumencie CIM do każdego rodzaju towaru powinien być przypisany jednoznaczny kod NHM. Kody NHM (ang.: Harmonized Commodity Code) to znormalizowany spis towarów służący do określenia w liście przewozowym nazwy towaru oraz numeru pozycji (kodu), do której zaliczony jest dany towar. Pozwala to na umieszczenie każdego rodzaju towaru w odpowiedniej kategorii. Międzynarodowe kody przewożonych towarów ułatwiają ich transport. List przewozowy CIM nie zawiera szczególnego pola na wpisanie kodu taryfy celnej, w przypadkach, w których należy stosować procedurę tranzytu. Część z kodów NHM odpowiada kodowi taryfy celnej.

List towarzyszący przesyłce lotniczej

W przypadku międzynarodowego transportu lotniczego rozróżniamy kilka rodzajów listów przewozowych:

• Lotniczy list przewozowy AWB (Air Way Bill),
• Lotniczy list przewozowy MAWB (Master Air Way Bill),
• Lotniczy list przewozowy HAWB (House Air Way Bill).

Różnica pomiędzy poszczególnymi listami lotniczymi jest następująca. AWB to dokument stwierdzający istnienie umowy o przewóz lotniczy w obrocie międzynarodowym. W tym wypadku należy wypełnić aż 3 oryginały listu i 6 jego kopii. Poszczególne egzemplarze przeznaczone dla przewoźnika, odbiorcy i nadawcy, różnią się pomiędzy sobą kolorami, odpowiednio jest to kolor zielony, różowy, niebieski.

Dokument MAWB sporządzany jest w sytuacji, gdy przewoźnik przekazuje przesyłki wielu klientów w jedno miejsce dostarczenia.

Z kolei HAWB przeznaczony jest dla transportu lotniczego pojedynczych przesyłek, jednak skonsolidowanych dla potrzeb tego transportu.

Informacje w liście AWB

Nadawca — oznacza osobę fizyczną lub prawną.

Główne dane, które są potrzebne do wypełnienia tej części dokumentu to:

• data nadania przesyłki,
• posiadany numer konta nadawcy (stworzony przez firmę kurierską po podpisaniu umowy o świadczenie usług),
• nazwisko nadawcy,
• numer telefonu,
• pełny adres siedziby osoby będącej nadawcą przesyłki.

Odbiorca — oznacza osobę fizyczną lub prawną.

Niezbędnymi danymi są:

• nazwisko odbiorcy,
• numer telefonu oraz jego pełny adres (włącznie z podaniem kraju oraz obowiązkowo kodu pocztowego).

Należy pamiętać, iż zwykle nie realizuje się doręczeń na numery skrzynek pocztowych, tzw. P.O. BOX.

Co więcej, jeśli towar będzie podlegał odprawie celnej, należy podać podatkowy numer identyfikacyjny odbiorcy. Dla przykładu są to: GST Goods and Service Tax /VAT/EIN Employer Identification/ABN Australian Business Number lub inny wymagany w danym kraju. Jednocześnie należy pamiętać, że wysyłając przesyłkę do jednego z państw UE, nie płacimy cła.

Dodatkowe informacje o lotniczym liście przewozowym

Jeśli wysyłane są dokumenty nieposiadające wartości komercyjnej wystarczy wypełnić tylko list przewozowy AWB. Jeśli wysyłane są towary podlegające ocleniu poza UE (posiadające wartość komercyjną), wymagany jest lotniczy list przewozowy i faktura handlowa lub faktura pro forma. Informacje o przesyłce muszą zgadzać się z informacjami przedstawionymi na fakturze handlowej, jeśli taka jest wymagana. Lotniczy list przewozowy nie zastępuje faktury handlowej.

Należy dodatkowo podać całkowitą liczbę paczek, całkowitą wagę przesyłki w kilogramach lub funtach oraz wymiary przesyłki — długość, szerokość i wysokość w centymetrach lub calach.
Dodatkowo potrzebny jest także pełny opis każdego towaru. W przypadku przesyłek celnych — numer taryfy celnej (Isztar) dla każdego towaru w przesyłce, kraj produkcji, zadeklarowana wartość przesyłki wraz z określeniem waluty. Wartość ta stanowi jednocześnie maksymalną kwotę odszkodowania firmy kurierskiej.

Jacek Derda

Zewnętrzny ekspert ds. handlu międzynarodowego

Wykorzystaj kod rabatowy i zaoszczędź na przesyłce​

Wpisując ten kod rabatowy otrzymasz 7% zniżki na przesyłki krajowe i międzynarodowe. Kod przeznaczony dla indywidualnych użytkowników naszej platformy. Dziel się wiedzą, rozwijaj i wysyłaj taniej z GlobKurier.pl