Diagram Spaghetti – co to jest i jak powstaje?

Diagram spaghetti to jedno z najprostszych narzędzi lean management, które wizualizuje rzeczywiste przepływy materiałów i ludzi w procesie produkcyjnym oraz pokazuje, gdzie pojawia się marnotrawstwo transportu i ruchu pracowników.

Wykres spaghetti szybko pokazuje, czy układ przestrzeni wspiera efektywność, czy wręcz przeciwnie, generuje zbędne kilometry i wydłuża czas realizacji zadań. Dzięki temu łatwo wskazać miejsca wymagające usprawnień i zaplanować realną optymalizację przepływów.

Diagram spaghetti – co to?

Diagram spaghetti to graficzna reprezentacja rzeczywistych ścieżek przemieszczania się osób, materiałów, dokumentów lub informacji w określonej przestrzeni roboczej. Narzędzie powstało w ramach metodyki Lean Manufacturing i służy do wizualizacji przepływów w procesach produkcyjnych, magazynowych czy biurowych.

Istota diagramu polega na nałożeniu linii przedstawiających faktyczne trasy przemieszczania na plan badanego obszaru. Każda linia reprezentuje pojedynczy ruch – może to być droga pracownika po narzędzie, transport półproduktu między stanowiskami czy przekazanie dokumentu między działami. Proces spaghetti diagram umożliwia szczegółową analizę każdego etapu przepływu.

Cel stosowania diagramu spaghetti

Głównym celem stosowania diagramu spaghetti jest identyfikacja marnotrawstwa typu „transport” i „ruch”. Nadmierne przemieszczenia nie dodają wartości dla klienta, wydłużają czas realizacji procesu i zwiększają zmęczenie pracowników. Jeśli linie tworzą gęstą sieć przypominającą spaghetti na talerzu, proces wymaga optymalizacji. Idealny układ charakteryzuje się prostymi, krótkimi liniami minimalizującymi dystans i czas przemieszczania.

Wykres spaghetti znajduje zastosowanie w halach produkcyjnych, magazynach, biurach, szpitalach czy centrach logistycznych: wszędzie tam, gdzie występuje fizyczny przepływ elementów w przestrzeni.

Diagram Spaghetti – jak zrobić? Przykłady

Tworzenie diagramu spaghetti wymaga dokładnej obserwacji i systematycznego podejścia. Poniżej przedstawiam metodologię diagram spaghetti jak zrobić wraz z praktycznymi przykładami.

Krok 1: Przygotowanie planu przestrzeni

Uzyskaj dokładny plan badanego obszaru ze wszystkimi istotnymi elementami: stanowiskami roboczymi, maszynami, regałami, drzwiami. Jeśli nie masz profesjonalnego planu, stwórz prosty szkic z zachowaniem proporcji.

Krok 2: Określenie przedmiotu analizy

Precyzyjnie zdefiniuj, co będziesz śledzić: ruch pracownika, drogę materiału, przepływ dokumentów czy przemieszczanie narzędzi.

Krok 3: Obserwacja i rejestracja

Śledź faktyczne przemieszczenia przez określony czas, tj. cykl produkcyjny, zmianę roboczą lub typowy dzień pracy. Notuj punkt startowy, docelowy i długość trasy. Mierz odległości krokomierzem lub taśmą mierniczą.

Krok 4: Naniesienie linii na plan

Rysuj każde przemieszczenie jako linię na planie. Stosuj różne kolory dla różnych typów ruchu. Linie powinny odpowiadać rzeczywistym trasom, to tutaj wykres spaghetti nabiera charakterystycznego wyglądu.

Krok 5: Analiza i wnioski

Analizuj gęstość linii, długość tras, krzyżowanie się ścieżek, powroty do tych samych punktów oraz wąskie gardła.

Diagram spaghetti przykład 1: Hala produkcyjna

Firma produkująca meble analizowała proces montażu szafek kuchennych. Diagram spaghetti ujawnił, że monter przechodzi dziennie ponad 3 kilometry. Materiały były w odległym rogu hali, stanowisko montażowe po przeciwnej stronie. Ten diagram spaghetti przykład pokazał 23 osobne przemieszczenia na jeden cykl montażowy.

Po reorganizacji i utworzeniu lokalnego bufora materiałów dzienny dystans skrócił się do 800 metrów, a czas montażu zmniejszył się o 25%. Nowy wykres spaghetti pokazał zaledwie 7 krótkich linii.

Diagram spaghetti przykład 2: Magazyn e-commerce

Process spaghetti diagram centrum logistycznego pokazał, że najpopularniejsze produkty znajdowały się w odległych częściach magazynu. Kompletator pokonywał średnio 12 kilometrów dziennie, realizacja zamówienia zajmowała 18 minut.

Po zmianie układu według analizy ABC produktów: wzrost produktywności o 40% i redukcja czasu realizacji zamówienia. Nowy diagram spaghetti pokazał proste linie wokół głównej strefy kompletacji.

Diagram spaghetti przykład 3: Biuro obsługi klienta

Pracownicy wykonywali przeciętnie 47 przejść dziennie między biurkami a drukarką, archiwum i punktem korespondencji ponad 2 kilometry marszu. Wykres spaghetti ujawnił również kolizje w wąskich przejściach. Rozwiązanie: drukarki sieciowe, digitalizacja archiwum i elektroniczny obieg dokumentów – wyeliminowano 70% niepotrzebnych przemieszczeń.

Wykres spaghetti – diagram

Terminy „wykres spaghetti” i „diagram spaghetti” są używane zamiennie, choć „wykres” może sugerować bardziej sformalizowaną prezentację z dodatkowymi danymi ilościowymi: tabelami z odległościami, czasami przemieszczania czy liczbą powtórzeń tras.

Rozbudowana forma wykresu

Zaawansowany wykres spaghetti może zawierać:

• Grubość linii proporcjonalną do częstotliwości trasy
• Kodowanie kolorystyczne według typu aktywności
• Numerację kolejnych kroków procesu
• Znaczniki czasowe
• Symbole operacji dodających wartość

Taki proces spaghetti diagram łączy aspekty wizualne z precyzyjnymi danymi, pozwalając nie tylko zobaczyć problem, ale dokładnie go zmierzyć.

Mierzenie efektów optymalizacji

Organizacje tworzą dwa diagramy: stan obecny (często chaotyczny) i stan docelowy (zoptymalizowany). Porównanie dostarcza konkretnych danych o korzyściach:

• Redukcja pokonanej odległości (40-70%)
• Skrócenie czasu cyklu (20-50%)
• Zmniejszenie liczby przemieszczań (30-60%)
• Zwiększenie produktywności (10-40%)

Najczęstsze błędy

• Zbyt krótki okres obserwacji
• Ignorowanie wariantów procesu
• Brak zaangażowania pracowników
• Analiza bez działania – wykres ląduje w szufladzie

Diagram spaghetti pozostaje jednym z najprostszych, ale najskuteczniejszych narzędzi lean management. Siła tkwi w wizualizacji! Obraz przekonuje skuteczniej niż liczby. Proces spaghetti diagram pokazuje marnotrawstwo w sposób niemożliwy do zignorowania.

Dla organizacji rozpoczynających przygodę z lean management, diagram spaghetti jest idealnym pierwszym projektem. Nie wymaga zaawansowanej wiedzy, drogich narzędzi ani długiego szkolenia. Wystarczy plan, arkusz papieru, kolorowe długopisy i kilka godzin obserwacji. Rezultaty często przewyższają oczekiwania, budując kulturę ciągłego doskonalenia.

Diagram spaghetti – najczęściej zadawane pytania (FAQ)

• Czym zajmuje się diagram spaghetti i do czego służy?
  Diagram spaghetti pokazuje rzeczywiste trasy przemieszczania się pracowników, materiałów lub dokumentów w procesie. Proces ten pozwala szybko wykryć zbędne ruchy i marnotrawstwo transportu, a następnie zoptymalizować układ przestrzeni.
• Jak zrobić diagram spaghetti krok po kroku?
  Wystarczy plan przestrzeni, obserwacja procesu i nanoszenie faktycznych ścieżek ruchu na mapę. Narzędzie nie wymaga specjalistycznych systemów w którym kluczem jest dokładność i mierzenie realnych dystansów.
• Kiedy warto wykonać analizę spaghetti?
  Przy zbyt długich czasach realizacji, dużym dystansie pokonywanym przez pracowników, chaotycznym układzie stanowisk lub podejrzeniu, że proces „rozlewa się” po hali czy magazynie.
• Jakie efekty może dać wdrożenie zmian po analizie spaghetti?
  Najczęściej skrócenie tras o 40–70%, redukcja czasu cyklu o 20–50%, mniej kolizji i przemieszczeń oraz wzrost produktywności nawet o 40%.
• Gdzie stosuje się diagram spaghetti w praktyce?
  W halach produkcyjnych, magazynach, centrach logistycznych, biurach, szpitalach i punktach obsługi. Wszędzie tam, gdzie fizyczny przepływ ma wpływ na czas i koszty operacyjne.