Diagram Ishikawy w logistyce

Opóźnienia w dostawach, pomyłki magazynowe, reklamacje klientów… brzmi znajomo? W logistyce każdy błąd kosztuje czas i pieniądze, a znalezienie jego źródła często przypomina szukanie igły w stogu siana. Właśnie tu sprawdza się diagram Ishikawy. To skuteczna metoda, która pozwala w kilka kroków odkryć, dlaczego proces zawiódł i jak temu zapobiec.

Co to jest diagram Ishikawy i jak działa?

Diagram Ishikawy, znany także jako diagram rybiej ości lub diagram przyczynowo-skutkowy (ang. cause and effect diagram), to narzędzie analizy jakości opracowane przez japońskiego profesora Kaoru Ishikawę w latach 60. XX wieku. Jego celem jest identyfikacja, organizacja i wizualizacja potencjalnych przyczyn konkretnego problemu w sposób logiczny i uporządkowany.

Konstrukcja diagramu przypomina szkielet ryby:„głowa” to problem, który analizujemy, a „ości” symbolizują główne grupy przyczyn. Najczęściej stosowaną klasyfikacją jest tzw. metoda 6M (czasem 5M), czyli:

• Man (Człowiek): błędy ludzkie, brak szkoleń, niewłaściwe kompetencje,
• Machine (Maszyna): awarie, złe ustawienia, przestarzały sprzęt,
• Method (Metoda): brak standaryzacji, nieefektywne procedury,
• Material (Materiał): niska jakość surowców, błędne komponenty,
• Measurement (Pomiar): brak kalibracji, błędne odczyty,
• Mother Nature / Environment (Środowisko): hałas, temperatura, warunki zewnętrzne.

W praktyce firmy często korzystają z wariantu diagramu Ishikawy 5M, pomijając kategorię środowiska, zwłaszcza w branżach, gdzie nie ma ona istotnego wpływu na proces.

Jak działa diagram Ishikawy?

Proces tworzenia diagramu można przedstawić w kilku prostych krokach:

1. Zdefiniowanie problemu – np. „opóźnienia w realizacji zamówień”.
2. Identyfikacja kategorii przyczyn – zgodnie z metodą 5M lub 6M.
3. Burza mózgów – zespół wypisuje wszystkie możliwe przyczyny w każdej kategorii.
4. Analiza i selekcja kluczowych czynników – określenie, które przyczyny mają największy wpływ.
5. Opracowanie działań naprawczych – eliminacja lub ograniczenie wpływu najważniejszych przyczyn.

Ważne jest, że diagram Ishikawy nie wskazuje rozwiązania, lecz umożliwia jego znalezienie. To struktura analityczna, która porządkuje myślenie zespołu i pozwala zobaczyć zależności między przyczynami i skutkami.

Diagram Ishikawy w praktyce – przykłady i szablony

Aby w pełni wykorzystać potencjał narzędzia, warto zobaczyć, jak wygląda diagram Ishikawy – przykład z praktyki.

Przykład 1: Produkcja

Problem: Pęknięcia obudowy produktu po montażu.
Analiza:

• Człowiek: brak przeszkolenia nowego operatora,
• Maszyna: zbyt duża siła docisku prasy,
• Materiał: partia tworzywa o obniżonej jakości,
• Metoda: nieprawidłowa kolejność montażu.

W efekcie wdrożono dodatkowe szkolenia i wymieniono wadliwą partię materiału.

Przykład 2: Obsługa klienta

Problem: Długi czas odpowiedzi na zapytania klientów.
Przyczyny: niedobór personelu, brak priorytetyzacji zgłoszeń, awarie systemu zgłoszeń.
Po analizie wprowadzono automatyczne sortowanie i zwiększono liczbę konsultantów.

Gotowy diagram Ishikawy – szablon można stworzyć w programach takich jak MS Excel, PowerPoint, Miro, Lucidchart czy Creately. Warto jednak każdorazowo dostosować strukturę do specyfiki problemu i branży.

Zastosowanie diagramu Ishikawy w logistyce i innych dziedzinach

Choć narzędzie powstało z myślą o przemyśle, jego potencjał jest znacznie szerszy. Dziś diagram Ishikawy znajduje zastosowanie w logistyce, transporcie, medycynie, IT, a nawet edukacji.

Logistyka i transport

Problem: Opóźnienia w dostawach do klientów.
Przykład analizy (diagram Ishikawy – transport):

• Człowiek: brak doświadczenia w planowaniu tras,
• Maszyna: awarie pojazdów,
• Metoda: brak monitoringu GPS,
• Materiał: błędne etykiety przesyłek,
• Środowisko: utrudnienia pogodowe.

Dzięki analizie możliwe jest usprawnienie procesów, redukcja kosztów i poprawa terminowości dostaw. To dlatego diagram Ishikawy w logistyce jest dziś jednym z kluczowych narzędzi zarządzania jakością.

Lista pytań pomocnych w logistyce – jak zacząć analizę?

Dobrze przygotowany diagram Ishikawy to nie sztuka rysowania strzałek, tylko zadawania właściwych pytań. W logistyce przydaje się gotowa lista kontrolna. Przykładowo:

Człowiek

• Czy pracownicy znają procedury kompletacji i wysyłki?
• Jak często odbywają się szkolenia?
• Czy zmiany są odpowiednio obsadzone?

Maszyna

• Kiedy ostatnio serwisowano pojazdy lub urządzenia magazynowe?
• Czy system WMS działa poprawnie i bez opóźnień?
• Czy skanery są sprawne i skalibrowane?

Metoda

• Czy trasy dostaw są planowane na podstawie aktualnych danych?
• Czy istnieje standard oznaczania i pakowania przesyłek?
• Czy proces zwrotów i reklamacji jest jednoznacznie opisany?

Materiał

• Czy etykiety są czytelne i trwałe?
• Czy opakowania są dopasowane do rodzaju towaru?
• Czy występują różnice między stanem systemowym a fizycznym?

Środowisko

• Czy sezonowość powoduje przeciążenia magazynu?
• Jakie warunki pogodowe wpływają na terminowość dostaw?
• Czy pory odbiorów i dostaw są dopasowane do ruchu drogowego?

Takie pytania pomagają szybko wyciągnąć ukryte przyczyny i uniknąć analizowania oczywistości.

Kiedy diagram Ishikawy się nie sprawdzi?

Choć to narzędzie jest bardzo skuteczne, nie działa zawsze. Warto znać jego ograniczenia:

• kryzysy wymagające natychmiastowej reakcji – jeśli magazyn stoi, nikt nie będzie rysować schematu, tylko usuwa przyczynę najszybszym możliwym sposobem
• problemy z jednym, oczywistym źródłem – np. awaria jednego pojazdu, która zdarzyła się raz
• brak danych lub osób znających proces – bez faktów diagram staje się listą domysłów
• zbyt ogólnie zdefiniowany problem – np. „firma działa słabo”, zamiast „20 procent dostaw w woj. śląskim jest opóźnionych”
• brak wdrożenia działań po analizie – samo stworzenie diagramu niczego nie poprawi, jeśli nie przełoży się na konkretne decyzje

Z czym łączyć diagram Ishikawy?

Najlepsze efekty widać wtedy, gdy wykres rybiej ości nie działa w samotności. W praktyce łączy się go z innymi metodami analizy jakości:

• 5 Why – dzięki zadawaniu kolejnych pytań „dlaczego?” można wejść poziom głębiej i dotrzeć do prawdziwego źródła problemu
• Analiza Pareto (80/20) – pomaga wybrać, które przyczyny mają największy wpływ i którymi warto zająć się najpierw
• FMEA – przydatne, gdy problem dotyczy ryzyka awarii lub błędów, które mogą powtarzać się w przyszłości
• Lean i Kaizen – idealne, gdy firma chce nie tylko jednorazowo rozwiązać problem, ale ciągle usprawniać procesy

Takie połączenie daje znacznie pełniejszy obraz i pozwala nie tylko gasić pożary, ale im zapobiegać. Jeśli chcesz ograniczyć opóźnienia, obniżyć koszty dostaw i mieć stały wgląd w status przesyłek, sprawdź możliwości GlobKurier.pl. Platforma daje porównanie cen wielu przewoźników, etykiety online i śledzenie paczek w jednym miejscu – rozwiązanie, które ułatwia życie magazynowi i obsłudze klienta

Spedycja kontenerowa – najczęściej zadawane pytania (FAQ)

• Co to jest diagram Ishikawy w logistyce?
  Diagram Ishikawy, zwany też rybią ością, to narzędzie analizy przyczyn błędów w procesach logistycznych. Pomaga znaleźć źródło problemów, takich jak opóźnienia w dostawach czy pomyłki magazynowe.
• Jak działa diagram Ishikawy krok po kroku?
  Polega na zdefiniowaniu problemu, podziale przyczyn na kategorie 5M lub 6M, przeprowadzeniu burzy mózgów i opracowaniu działań naprawczych, które eliminują źródło błędów.
• Jakie są główne kategorie przyczyn w diagramie Ishikawy?
  W logistyce analizuje się: Człowieka, Maszynę, Metodę, Materiał, Pomiar i Środowisko. Czasem dodaje się także kategorię Money, by uwzględnić wpływ kosztów.
• Jak zrobić diagram Ishikawy dla firmy logistycznej?
  Możesz przygotować go w Excelu, PowerPoincie lub Miro – wystarczy wpisać główny problem (np. opóźnienia dostaw) i rozpisać przyczyny w formie „ości ryby”.
• Dlaczego warto stosować diagram Ishikawy w logistyce?
  Bo pozwala szybko odkryć źródła problemów, usprawniać procesy, ograniczać błędy i obniżać koszty operacyjne w transporcie, magazynie i obsłudze klienta.