Czym jest stawka frachtowa w transporcie drogowym?

Stawka frachtowa w transporcie drogowym to cena, którą przewoźnik żąda za usługę przewozu towarów z jednego miejsca do drugiego. W zależności od umowy i warunków handlowych stawka ta może obejmować różne elementy kosztów, takie jak opłaty za paliwo, opłaty za przejazd przez różne trasy czy kraje, koszty związane z czasem załadunku i rozładunku oraz inne potencjalne koszty dodatkowe. Inaczej wyceniane będą specjalistyczne usługi związane z przewozem towarów niebezpiecznych czy wymagających specjalnych warunków przechowywania.

Stawka frachtowa — definicja

Stawka frachtowa to ustalona opłata za przewóz towarów z jednego miejsca do drugiego, która jest częścią umowy frachtowej między zleceniodawcą (nadawcą) a przewoźnikiem. Ta stawka jest zwykle negocjowana i może być oparta na różnych czynnikach, takich jak odległość, typ i waga towaru, wymagany czas dostawy oraz inne specyficzne warunki, takie jak wymagania dotyczące ubezpieczenia czy specjalnego traktowania ładunku.

Stawki frachtowe mogą być ustalane na podstawie różnych czynników:

• Cena za jednostkę wagi (np. za tonę, kilogram)
• Cena za jednostkę objętości (np. za metr sześcienny)
• Cena za całą ciężarówkę lub kontener
• Cena za kilometr
• Stawka stała za konkretną trasę
• Kombinacja powyższych

Wysokość stawki frachtowej jest często wynikiem negocjacji pomiędzy stronami i może być zapisana w umowie frachtowej. Stawka ta jest jednym z kluczowych elementów w kosztach logistycznych i ma bezpośredni wpływ na cenę końcową produktu. W praktyce stawki frachtowe mogą być również podatne na fluktuacje związane z różnymi czynnikami rynkowymi, takimi jak zmiany cen paliwa, podaż i popyt na usługi transportowe, czy też warunki pogodowe wpływające na czas i koszty transportu. Istotne jest, że stawka frachtowa stanowi tylko jedną część całkowitego kosztu transportu. Do pełnego obrazu kosztów mogą należeć także opłaty dodatkowe, takie jak ubezpieczenie, koszty załadunku, opłaty za przeładunek, opłaty celne czy podatki.

Stawki frachtowe w transporcie drogowym – kluczowy element kosztów logistycznych

Transport drogowy stał się nieodłącznym składnikiem gospodarki globalnej. W raporcie „Transport drogowy w Polsce 2022+”, który został opublikowany w lipcu 2023 roku, GUS podaje, że przychody polskiego transportu drogowego wyniosły w 2022 roku 201,5 mld zł. Jest to wzrost o 9,8% w stosunku do roku poprzedniego. Co ciekawe, W 2022 roku Polska była 8. największym eksporterem usług transportowych na świecie (źródło: raport Międzynarodowy handel usługami w 2022 roku, Narodowy Bank Polski, lipiec 2023). Tak jak krew, która krąży w naszym ciele, tak transport pozwala na funkcjonowanie gospodarki, łącząc producentów, sprzedawców i konsumentów na całym świecie. Jednym z kluczowych czynników wpływających na koszty transportu drogowego jest stawka frachtowa. W niniejszym artykule podchodzimy do tematu stawek frachtowych w transporcie drogowym, ich genezy oraz czynników wpływających na ich kształtowanie.

Definicja frachtu

Fracht to opłata za przewóz towarów, a jego pojęcie ma korzenie w transporcie morskim. Współcześnie termin ten rozszerzył swoje znaczenie, obejmując także transport drogowy, kolejowy czy lotniczy. Fracht może odnosić się zarówno do samej opłaty za przewóz, jak i do transportowanych dóbr.

Czynniki wpływające na stawkę frachtową w transporcie międzynarodowym i przewozach krajowych

Wartościowanie stawki frachtowej jest skomplikowane i wielowymiarowe. Na jej wysokość wpływa:

• Wartość, waga i rodzaj towaru — chociażby ze względu na ryzyko związane z przewozem. Przykładowo, przewóz materiałów niebezpiecznych czy delikatnych elektronik może być droższy.
• Sposób, szybkość i odległość przewozu — dłuższa trasa czy szybszy czas dostawy mogą zwiększyć koszty.
• Wielkość ładunku — większe przesyłki mogą wymagać większych pojazdów lub specjalistycznego sprzętu.
• Dodatkowe usługi — usługi takie jak ubezpieczenie, monitoring ładunku czy specjalistyczne opakowanie.
• Reputacja przewoźnika, firmy transportowej — firmy o ugruntowanej pozycji na rynku mogą naliczać wyższe stawki za swoje usługi.

Stawki transportowe: struktura kosztów przewoźnika

Stawka frachtowa nie jest po prostu marżą dla przewoźnika. Obejmuje różne koszty związane z realizacją przewozu, takie jak:

• paliwo — jeden z głównych składników kosztów, zwłaszcza w przypadku dłuższych tras.
• opłaty drogowe — jakie jak myto czy opłaty za korzystanie z określonych dróg, czy tuneli.
• pozostałe koszty — takie jak ubezpieczenie, serwis pojazdów, wynagrodzenie kierowcy czy amortyzacja pojazdu.

Dostarczenie towaru a stawki frachtowe 

W niektórych przypadkach fracht musi być opłacony z góry, przed wysyłką towaru. Jest to szczególnie częste w przypadkach, gdy kupujący i sprzedawca nie mają długotrwałej relacji handlowej. W innych przypadkach, szczególnie gdy istnieje zaufanie między stronami, płatność za fracht może być dokonana po dostarczeniu ładunku. Możliwa jest również częściowa płatność przed dostarczeniem, a reszta po dostarczeniu towaru i otrzymaniu wszelkich niezbędnych dokumentów. W niektórych przypadkach, zwłaszcza w dużych i złożonych transakcjach handlowych, fracht może być opłacony na kredyt, zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Jeśli strony korzystają z międzynarodowych reguł handlowych INCOTERMS, terminy płatności mogą być jasno określone w tych regułach. Na przykład w warunkach CIF, koszt frachtu jest już zawarty w cenie towaru i sprzedawca jest odpowiedzialny za opłacenie kosztów przewozu. Ostatecznie, wszystko zależy od indywidualnych ustaleń między kupującym a sprzedającym. Zawsze jest to kwestia negocjacji i powinno być dokładnie określone w umowie. Zaleca się, aby obie strony dokładnie przeczytały i zrozumiały warunki płatności frachtu przed przystąpieniem do transakcji, aby uniknąć późniejszych nieporozumień.

Rodzaje stawek frachtowych a przewóz towarów

Choć na rynku funkcjonują różne rodzaje stawek, w praktyce przewozowej dominują stawki umowne, negocjowane indywidualnie między przewoźnikiem a klientem. W przypadku firm kurierskich czy przewoźników o dużych wolumenach przewozów mogą one opierać się na ustalonych taryfach. W kontekście rosnącej roli transportu drogowego w globalnej gospodarce i jego znaczącego udziału w Polsce, zrozumienie dynamiki i struktury stawek frachtowych staje się niezbędne dla zarówno przewoźników, jak i zleceniodawców. Jako kluczowy element w kosztach logistycznych, stawka frachtowa wpływa na konkurencyjność i efektywność całego łańcucha dostaw. Istnieje wiele czynników wpływających na jej kształtowanie, od specyfiki towaru po warunki rynkowe i relacje między stronami. Płatność za fracht i zlecenia może być regulowana na różne sposoby i jest często przedmiotem indywidualnych negocjacji. W tym dynamicznie zmieniającym się środowisku, zarówno przewoźnicy, jak i ich klienci powinni dokładnie zrozumieć wszystkie elementy wpływające na stawkę frachtową, aby mogła ona być optymalnie ustalona dla obu stron.