Transport kolejowy w Polsce — charakterystyka Polskiej kolei

Polska może poszczycić się jedną z najbardziej rozbudowanych sieci kolejowych w Europie. Linie kolejowe biegną od Bałtyku po Karpaty, łącząc miasta, regiony przemysłowe i obszary wiejskie. System kolei obejmuje zarówno połączenia długodystansowe, obsługiwane przez Polskie Koleje Państwowe (PKP Intercity), jak i liczne trasy regionalne.

Podróż w czasie: polska kolej – historia, rozwój i rekordy

Polska ma bogatą historię związaną z rozwojem kolei. Jej początek datuje się na 1845 roku, gdy pierwszy pociąg DŻWW (skrót od „Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska”) ruszył z Warszawy do Grodziska Mazowieckiego. Linia ta szybko się rozbudowywała, docierając do Maczek w 1848 roku. W Galicji pierwsza linia łącząca Kraków z pruską koleją Wrocław-Opole-Mysłowice powstała w 1847 roku. W 1855 Kraków uzyskał połączenie z Wiedniem, a w 1861 otwarto linię Lwów-Przemyśl. Najwięcej kolei powstało w zaborze pruskim, w tym linia Pomorska w 1857 roku oraz połączenia Poznania ze Stargardem w 1848 roku i z Wrocławiem w 1856 roku. (źródło: utk.gov.pl). W naszym kraju znajduje się jeden z najstarszych zachowanych dworców kolejowych na świecie. Dworzec w Białymstoku został wybudowany w 1866 roku. Dziś w Polsce jest około 17 000 km linii kolejowych. To więcej niż w dowolnym innym kraju w Europie Środkowej. W tym miejscu warto wspomnieć o najdłuższej i najsłynniejszej linii kolejowej na świecie. Kolej Transsyberyjska ma długość 9 288 km i łączy Moskwę z Władywostokiem.

Polska, jako członek Unii Europejskiej, aktywnie uczestniczy w rozwoju i modernizacji swojej sieci kolejowej, korzystając z funduszy unijnych, które wspierają inwestycje w infrastrukturę torową i poprawę jakości usług transportowych.

Polskie linie kolejowe – szybko w stronę nowoczesności

W ostatnich latach Polska skoncentrowała się na rozwoju kolei dużych prędkości. Projekty przygotowane przez rodzime ministerstwo transportu, takie jak Centralna Magistrala Kolejowa, mają na celu umożliwienie szybkiego i efektywnego przemieszczania się między najważniejszymi miastami kraju. Wprowadzenie nowoczesnych technologii i taboru kolejowego przyczynia się do zwiększenia komfortu podróży i skrócenia czasu trwania podróży. Najszybszy pociąg poruszający się po polskich torach to Pendolino. Pociąg typu EIP (Express InterCity Premium), który jest obsługiwany przez PKP Intercity. Pociągi te umożliwiają osiąganie prędkości do 200 km/h. Dla porównania: najszybszy pociąg na świecie to Shanghai Maglev. Rozpędza się on do prędkości 431 km/h.

Pendolino to pociągi elektryczne, które są napędzane silnikami asynchronicznymi. Pojazdy te są wyposażone w wagony z klimatyzacją, wygodne fotele, a także strefę barową, posiadają również wagony sypialne i kuszetki. Obsługują połączenia między największymi miastami, takimi jak; Warszawa, Kraków, Gdańsk, Katowice, Poznań, Rzeszów i Wrocław. Aktualnie na terenie kraju eksploatowanych jest 20 pociągów tego typu. Pendolino to jeden z symboli modernizacji kolei. Pociągi te bez wątpienia przyczyniły się do wzrostu popularności podróżowania koleją w Polsce.

Rodzaje transportu kolejowego

Transport kolejowy obejmuje różnorodne rodzaje przewozów, zarówno pasażerskich, jak i towarowych. Oto główne rodzaje transportu kolejowego w Polsce:

Pasażerski transport kolejowy

• Pociągi Regionalne — obsługują krótkie i średnie dystanse, łącząc miasta i miejscowości w obrębie jednego regionu, a ich liczba jest zdecydowanie większa niż pociągów długodystansowych, których jest znacznie mniej.
• Pociągi Kolei Aglomeracyjnych — W większych aglomeracjach, takich jak Warszawa, Kraków czy SKM (Szybka Kolej Miejska) w Trójmieście: SKM w Trójmieście obsługuje Gdańsk, Gdynię, Sopot oraz okoliczne miejscowości. Oferuje szybkie i częste połączenia między tymi miastami, umożliwiając sprawną komunikację mieszkańcom i turystom.
• Pociągi Długodystansowe — Zapewniają połączenia między dużymi miastami, a także oferują dalekobieżne trasy krajowe i międzynarodowe. Polacy drogą kolejową mogą dostać się do Berlina, Pragi, Wiednia, Budapesztu czy Bratysławy.
  

W 2022 roku polskimi kolejami przewieziono 342,2 mln pasażerów, co stanowi rekordowy wynik w ciągu ostatnich 20 lat. W porównaniu do 2021 roku liczba pasażerów wzrosła o 1,7% (źródło: Urząd Transportu Kolejowego, „Statystyka przewozów pasażerskich w 2022 roku”). Więcej niż połowa pasażerów (53,1%) podróżowała pociągami aglomeracyjnymi, a 31,4% pociągami regionalnymi. Pociągami dalekobieżnymi podróżowało 15,5% pasażerów. Najwięcej pasażerów przewieziono na trasie Warszawa-Kraków (23,8 mln osób), Warszawa-Gdańsk (18,3 mln osób) oraz Warszawa-Łódź (14,6 mln osób). (źródło: Główny Urząd Statystyczny, „Transport”)

Czy Polacy chętnie korzystają z transportu kolejowego?

Polscy pasażerowie chętnie wybierają kolej. Jednym z nich jest cena. Kolej jest zazwyczaj tańszym środkiem transportu niż samolot czy samochód. Kolej jest też bardziej ekologicznym środkiem transportu niż samochód czy samolot. Ponadto jest wygodnym środkiem transportu, zwłaszcza na dłuższych dystansach. Rząd Polski planuje dalsze inwestycje w kolej, aby zwiększyć jej udział w transporcie. W ramach Krajowego Planu Odbudowy na inwestycje kolejowe przeznaczono 24,6 mld zł. Te wydatki mają na celu modernizację linii kolejowych, zakup nowego taboru kolejowego oraz budowę nowych przystanków i stacji kolejowych. Polskie Koleje Państwowe (PKP) są największym przewoźnikiem kolejowym w Polsce. Obsługują około 90% wszystkich przewozów kolejowych w kraju.

Towarowy transport kolejowy

Kolej odgrywa ważną rolę w przewozie towarów masowych, takich jak węgiel, rudy, drewno czy produkty chemiczne. Rynek kolejowy uległ liberalizacji, co otworzyło pole dla prywatnych operatorów kolejowych obok Polskich Kolei Państwowych (PKP Cargo). Rozwijają się przewozy intermodalne, łączące transport kolejowy z innymi środkami transportu. Przewozy kontenerów stają się coraz bardziej konkurencyjne, zwłaszcza na długich trasach. Kolej odgrywa kluczową rolę w przewozie węgla, a także różnorodnych towarów, takich jak chemikalia, paliwa, stal czy materiały budowlane. Polska inwestuje w modernizację infrastruktury kolejowej, co obejmuje elektryfikację linii i wprowadzanie nowoczesnych technologii. Kolejowy transport towarowy w Polsce pełni istotną funkcję także w przewozach międzynarodowych, łącząc polskie linie kolejowe z trasami krajów sąsiadujących. Co wyróżnia polski transport kolejowy?

• Konteneryzacja — rosnąca popularność przewozu towarów w kontenerach sprawia, że kolej pełni istotną rolę w międzynarodowych łańcuchach dostaw.
• Towarowe pociągi ekspresowe — specjalne pociągi dedykowane przewozowi towarów o wysokiej wartości lub pilnych dostawach.
• Transport kolejowy w logistyce — kolej łączy się z innymi środkami transportu, takimi jak samochody ciężarowe czy statki, w ramach kompleksowych rozwiązań logistycznych.
• Magazynowanie — kolejne aspekty logistyki obejmują magazynowanie towarów na stacjach kolejowych i w ich otoczeniu.
• Transport specjalistyczny — transport chemiczny: kolej bierze udział w przewozach substancji chemicznych, często wymagających specjalistycznych warunków transportu. Transport energetyczny: kolej odgrywa ważną rolę w dostarczaniu paliw kopalnych, a także w przewozie energii elektrycznej.

Te rodzaje transportu kolejowego składają się na zróżnicowany i rozwinięty system kolejowy w Polsce, który odgrywa ważną rolę zarówno w przemieszczaniu ludzi, jak i w gospodarce kraju. W 2022 roku polskimi kolejami przewieziono 182,4 mln ton towarów, co stanowi wzrost o 1,6% w porównaniu do 2021 roku. Najwięcej towarów przewożono w kategoriach:

• węgiel kamienny (40,6 mln ton)
• ropa naftowa i produkty naftowe (31,5 mln ton)
• zboża (24,2 mln ton)

Najwięcej towarów przewieziono na trasie Śląsk-Porty morskie (32,6 mln ton), Śląsk-Węgry (18,6 mln ton) oraz Śląsk-Niemcy (17,4 mln ton) (źródło: utk.gov.pl). Największym przewoźnikiem kolejowym towarów w Polsce były Polskie Koleje Państwowe (PKP Cargo), które przewiozły 162 mln ton towarów. Rząd Polski planuje dalsze inwestycje w transport kolejowy towarów. W ramach Krajowego Planu Odbudowy na inwestycje kolejowe przeznaczono 24,6 mld zł. Te inwestycje mają na celu modernizację linii kolejowych, zakup nowych taboru kolejowego oraz budowę nowych przystanków i stacji kolejowych. W związku z tymi inwestycjami przewiduje się wzrost udziału transportu kolejowego towarów w Polsce. W 2030 roku udział ten może wynieść około 15%.

Cechy transportu kolejowego

Transport kolejowy charakteryzuje się wieloma cechami, które wpływają na jego efektywność, bezpieczeństwo i rolę w systemie transportowym. Oto kilka kluczowych cech transportu kolejowego:

• Wielkość ładunków — kolej jest efektywnym środkiem transportu dla przemieszczania dużych ilości towarów i/lub dużej liczby pasażerów na długie odległości. To przyczynia się do zmniejszenia kosztów transportu na jednostkę ładunkową lub pasażera.
• Szybkość i regularność — w przypadku kolei dużych prędkości i innych nowoczesnych pociągów, transport kolejowy może być szybki i efektywny, umożliwiając skrócenie czasu podróży między dużymi miastami.
• Efektywność paliwowa — w porównaniu z wieloma innymi środkami transportu, transport kolejowy jest często bardziej efektywny pod względem zużycia paliwa na jednostkę przewożonego ładunku lub liczby pasażerów.
• Zrównoważony rozwój — w kontekście dbałości o środowisko transport kolejowy jest uznawany za stosunkowo przyjazny dla środowiska, szczególnie gdy jest napędzany elektrycznie lub wykorzystuje inne technologie niskoemisyjne.
• Bezpieczeństwo — olej jest uważana za jeden z najbezpieczniejszych środków transportu. Systemy kontroli ruchu kolejowego, zasady priorytetów na torach i specjalne procedury bezpieczeństwa przyczyniają się do minimalizacji ryzyka wypadków.
• Przystępność i integracja zbiorowa — dzięki różnym poziomom dostępności, od pociągów dalekobieżnych po lokalne, transport kolejowy może służyć zarówno komunikacji międzymiastowej, jak i lokalnej. Integracja z innymi środkami transportu (autobusami, tramwajami) może również zwiększać jego atrakcyjność.
• Rozwinięta infrastruktura — skomplikowana i rozbudowana infrastruktura kolejowa obejmuje tory, stacje, systemy sygnalizacyjne i inne elementy, co umożliwia sprawne funkcjonowanie sieci kolejowej.
• Funkcja towarowa i pasażerska — kolej pełni dwie główne funkcje — transport towarowy i pasażerski. Zdolność do obsługi obu rodzajów przewozów sprawia, że jest uniwersalnym środkiem transportu.
• Planowalność trasy — pociągi kolejowe poruszają się po stałych trasach, co ułatwia planowanie podróży i zarządzanie ruchem kolejowym.

Zestawienie tych cech sprawia, że transport kolejowy jest nieodłącznym elementem systemu transportowego wielu krajów, nie tylko w Polsce.

Linie kolejowe w Polsce – podział na kategorie

System kolejowy w Polsce obejmuje sieć torów, których wykorzystanie różni się w zależności od parametrów technicznych. Linie kolejowe w Polsce dzieli się na cztery główne kategorie, które różnią się przede wszystkim pod względem natężenia ruchu oraz dopuszczalnej prędkości pociągów. Podział ten opiera się na obciążeniu przewozami mierzonego w teragramach rocznie (Tg/rok) oraz na maksymalnej prędkości dopuszczalnej na danym odcinku torów kolejowych.

Oto krótki przegląd poszczególnych kategorii:

Warto podkreślić, że decyzję o zakwalifikowaniu konkretnej linii kolejowej w Polsce do danej kategorii podejmuje zarządca infrastruktury, na podstawie aktualnych parametrów eksploatacyjnych i potrzeb przewozowych.

Transport koleją z GlobKurier.pl

Zapraszamy do korzystania z usług transportu kolejowego oferowanego przez platformę GlobKurier.pl. Dzięki naszym rozwiązaniom zyskasz skrócenie czasu dostawy i efektywność przewozu na długie trasy. Nasze konkurencyjne ceny pomogą zoptymalizować koszty logistyki Twojej firmy. Wybierając nas, wspierasz zrównoważony rozwój i dbasz o ekologię. Zapewniamy bezpieczeństwo przewozu, a nasza elastyczność pozwala obsługiwać różnorodne rodzaje ładunków. Globkurier.pl to partner, na którym możesz polegać, dostarczając nie tylko towary, ale także satysfakcję i pewność, że Twoje zlecenia są w najlepszych rękach. Skorzystaj z transportu kolejowego z globkurier.pl już dziś i doświadcz nowego wymiaru efektywności logistycznej.